Ιστορία του Παρθενίου
Το Παρθένι είναι ένα μικρό χωριό, που βρίσκεται στην κεντρική Εύβοια, σε απόσταση 54 χιλιομέτρων από τη Χαλκίδα και 13 χιλιομέτρων από το Αλιβέρι. Αποτελεί δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Ταμυνέων. Το όνομα του οικισμού, φέρεται, ότι έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα. Το Παρθένιον ήταν ένας από τους αρχαίους δήμους της Ερέτριας. Ο οικισμός ήταν αφιερωμένος στη θεά Ήρα την παρθένο. Ο αρχαίος δήμος ήταν κτισμένος στην τοποθεσία "Κάτω Παρθένι" ή "Κάτω Χωριό" όπου υπάρχει το εξωκκλήσι του Αγίου Δημητρίου και όπου σώζονται τα υπολείμματα αρχαίου ναού. Στο ύψωμα πάνω από το χωριό υπάρχει ερειπωμένη οχύρωση της νεολιθικής περιόδου.
Σύμφωνα με μια διαφορετική εκδοχή η οποία έχει διατηρηθεί με την παράδοση, η προέλευση του ονόματος "Παρθένι" αποδίδεται στη φύλαξη παρθένων νεανίδων στο φρούριο "Ερημόκαστρο" προκειμένου να μην πέσουν στα χέρια των Τούρκων. Με δόλιο τρόπο οι Τούρκοι ανακάλυψαν την ύπαρξη αυτού του ιδιόμορφου παρθεναγωγείου με αποτέλεσμα τη σφαγή των φυλάκων και το βιασμό των νεαρών κοριτσιών.
Ιστορία της Εύβοιας
Προϊστορία
Μαρτυρίες ανθρώπινης παρουσίας στην Εύβοια υπάρχουν άφθονες για ολόκληρη την Εποχή του λίθου, κατά τη διάρκεια της οποίας χρησιμοποιήθήκε ως βασικό υλικό για την κατασκευή εργαλείων και όπλων η πέτρα.
Πολυάριθμα ευρήματα μαρτυρούν ότι η Εύβοια είχε κατοικηθεί από τους παλαιολιθικούς ήδη χρόνους και πυκνοκατοικηθεί από τους νεολιθικούς τουλάχιστον. Σε πολλά σημεία της Εύβοιας έχουν εντοπιστεί σημαντικά παλαιολιθικά ευρήματα και έχουν επισημανθεί νεολιθικοί οικισμοί. Ενδεικτικά αναφέρονται η Ιστιαία, η Κήρινθος, τα Ψαχνά, η Αμάρυνθος, η Αρτάκη και η Κάρυστος.
Σημαντικές όμως αρχαιολογικές μαρτυρίες έχουν ανασκαφεί στην Εύβοια και από την Εποχή του χαλκού, κατά τη διάρκεια της οποίας ο χαλκός αποτέλεσε το βασικό υλικό για τη κατασκευή εργαλείων, όπλων και άλλων αντικειμένων καθημερινής χρήσης.
Στο Λευκαντί του Βασιλικού είχαμε σπουδαία ευρήματα της Πρωτοελλαδικής περιόδου και στη Μάνικα της Χαλκίδας είχαμε την αποκάλυψη της ύπαρξης μεγάλης πρωτοελλαδικής πόλης. Ευρήματα της Μεσοελλαδικής περιόδου είχαμε από τους Ωρεούς και το Αλιβέρι. Τέλος ενδιαφέροντες τάφοι της Υστεροελλαδικής ή Μυκηναϊκής περιόδου έχουν ανασκαφεί σε περιοχές της Χαλκίδας και μυκηναϊκοί οικισμοί έχουν εντοπισθεί σε διάφορες περιοχές.
Αρχαίοι χρόνοι
Στην περίοδο της ακμής του Μυκηναϊκού κόσμου οι Έλληνες ανέλαβαν την πραγματοποίηση της Τρωικής εκστρατείας, που αποτέλεσε το πρώτο συλλογικό εθνικό εγχείρημα και εξελίχτηκε σε ένδοξο γεγονός μεγάλης εθνικής σημασίας. Στον Ευβοϊκό κόλπο έγινε η συγκέντρωση του ελληνικού στόλου και στο ιστορικό προσκλητήριο ανταποκρίθηκαν και οι κάτοικοι της Εύβοιας, οι Αβαντες, οι οποίοι πήραν μέρος στην εκστρατεία εναντίον της Τροίας με 40 πλοία. Ο ίδιος ο Όμηρος περιλαμβάνει στην Ιλιάδα στον κατάλογο των πλοίων των ελληνικών δυνάμεων τις ευβοϊκές πόλεις Χαλκίδα, Ερέτρια, Ιστιαία, Κήρινθο, Δίον, Κάρυστο και Στύρα.
Στη διάρκεια της Γεωμετρικής εποχής είχαμε εισροή Ιώνων στην Εύβοια και κατά τον πρώτο αποικισμό Αβαντες από την Εύβοια αποίκησαν την Χαλκιδική, τη Χίο και την Ιωνία της Μικράς Ασίας. Αλλά και στη διάρκεια του δεύτερου ελληνικού αποικισμού οι δύο ισχυρές πόλεις, η Χαλκίδα και η Ερέτρια, ανέπτυξαν μεγάλη αποικιστική δραστηριότητα ιδρύοντας αποικίες στη Νότια Ιταλία και Σικελία και στα υπόλοιπα παράλια της Μεσογείου και του Εύξεινου Πόντου.
Τον 7ο αιώνα π.Χ. όμως άρχισαν μακροχρόνιες συγκρούσεις μεταξύ Χαλκίδας και Ερέτριας, που είναι γνωστές με την ονομασία «Ληλάντιος πόλεμος» και στις οποίες πήραν μέρος και άλλοι Έλληνες, σύμμαχοι των πρωταγωνιστών.
Μέχρι τα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ. οι πόλεις της Εύβοιας είχαν γνωρίσει όλα τα πολιτεύματα: βασιλεία, αριστοκρατία, ολιγαρχία και τυραννίδα. Στην περίοδο που ακολούθησε η Αθήνα με την επεκτατική πολιτική της εγκατέστησε Αθηναίους κληρούχους στα κτήματα των «ιπποβοτών» δηλ. των πλούσιων Χαλκιδέων.
Το 499 π.Χ. οι Ερετριείς έστειλαν μαζί με τους Αθηναίους ναυτικούς βοήθεια στις Ιωνικές πόλεις, που είχαν επαναστατήσει εναντίον των Περσών. Το γεγονός αυτό στάθηκε αφορμή για να ξεκινήσουν οι Πέρσες την πρώτη τους εκστρατεία ενάντια στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της οποίας καταστράφηκε ολοσχερώς η Ερέτρια.
Η Εύβοια όμως έχει συνδέσει το όνομά της με τους ελληνοπερσικούς πολέμους και λόγω του ναυτικού αγώνα που έλαβε χώρα στην περιοχή του Αρτεμισίου. Εκεί στο βορειότερο σημείο της Εύβοιας ο ελληνικός στόλος με τη συμμετοχή μάλιστα και ευβοϊκών πλοίων και πληρωμάτων συγκρούστηκε με τον περσικό. Το αποτέλεσμα των συγκρούσεων βέβαια ήταν αμφίρροπο, ωστόσο η ναυμαχία του Αρτεμισίου αποτέλεσε μια γενική δοκιμή για τη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Έτσι, στο Αρτεμίσιο θεμελιώθηκε πραγματικά η ελευθερία των Ελλήνων, όπως είπε και ο Πίνδαρος.
Μετά τους ελληνοπερσικούς πολέμους οι Ευβοείς έγιναν μέλη της Α΄ Αθηναϊκής συμμαχίας.
Βέβαια όταν η Αθηναϊκή συμμαχία μεταβλήθηκε σε ηγεμονία, οι Ευβοείς αποστάτησαν δύο φορές. Την πρώτη φορά (446 π.Χ.) οι Αθηναίοι αντέδρασαν αποφασιστικά και ο ίδιος ο Περικλής με ισχυρή στρατιά εισέβαλε στην Εύβοια, υπέταξε τις πόλεις και τις επανέφερε στη συμμαχία. Τη δεύτερη φορά (411 π.Χ.) όμως στη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου η αποστασία των ευβοϊκών πόλεων υποστηρίχθηκε από πελοποννησιακές ναυτικές δυνάμεις και οι Αθηναίοι υπέστησαν δεινή ήττα στην Ερέτρια..
Μετά από κάποιες εμφύλιες διαμάχες και ταραχές η Εύβοια ξανάγινε το 357 π.Χ. μέλος της Β΄ Αθηναϊκής συμμαχίας, για να αποστατήσει ξανά το 349-348 π.Χ.
Όταν ο Φίλιππος άρχισε ν' απλώνει την επιρροή του στη νότια Ελλάδα, οι Ευβοϊκές πόλεις συνέστησαν την Ομοσπονδία του «Ευβοϊκού συνεδρίου΄» και συμμάχησαν με τους Αθηναίους.
Οι Ευβοείς πολέμησαν στο πλευρό των Αθηναίων και των Θηβαίων στη μάχη της Χαιρώνειας. Μετά τη νίκη του μάλιστα ο Φίλιππος πιθανόν να εγκατέστησε στη Χαλκίδα μακεδονική φρουρά. Στους χρόνους των διαδόχων του Μ. Αλεξάνδρου οι σχέσεις των Ευβοέων και των Μακεδόνων υπήρξαν φιλικές.
Οι Ευβοείς όμως πολέμησαν και στο πλευρό της Αχαϊκής Συμπολιτείας εναντίον των Ρωμαίων στη μάχη της Σκάρφειας. Γι' αυτό το 146 π.Χ. ο Ρωμαίος ύπατος Μόμμιος, μαζί με την Κόρινθο, κατέστρεψε και τη Χαλκίδα.
Βυζαντινά χρόνια
Στην περίοδο της ακμής της βυζαντινής αυτοκρατορίας η Εύβοια υπαγόταν στο «θέμα της Ελλάδας». Ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός τον 6ο αιώνα μ.Χ. οχύρωσε τη Χαλκίδα, για να την προστατέψει από τις βαρβαρικές επιδρομές. Η Εύβοια υπήρξε βυζαντινή επαρχία με ιδιαίτερη σημασία για τη βυζαντινή αυτοκρατορία.
Μετά την άλωση της Κων/πολης (1204 μ.Χ.) από τους Φράγκους ο Βονιφάτιος Μονφερατικός κατέλαβε την Εύβοια η οποία στις δυτικές πηγές αναφέρεται ως Negroponte, λόγω παρετυμολογίας από τον ελληνικό τύπο Εύριπος. Το νησί χωρίστηκε σε τρεις φεουδαρχικές κλήρους και με αυτή τη μορφή της τριαρχίας εδραιώθηκε η φραγκοκρατία στην Εύβοια. Από αυτή την εποχή χρονολογούνται οι πολλοί πύργοι που υπάρχουν στο νησί.
Στην περίοδο της βενετοκρατίας, το «Βασίλειο του Νεγρεπόντε» αποτέλεσε σημαντικό εμπορικό σταθμό, οργανωμένο για να διευκολύνει τις συναλλαγές των εμπόρων με την κεντρική και νότια Ελλάδα.
Στη διάρκεια του πρώτου Τουρκοβενετικού πολέμου είχαμε την πολιορκία και την άλωση της Χαλκίδας (1470 μ.Χ.) από τους Τούρκους, που αναμφισβήτητα αποτελεί το πιο σημαντικό γεγονός της μεσαιωνικής ιστορίας της Εύβοιας.
Μετά την άλωση της Χαλκίδας η Εύβοια μαζί με τις Βόρειες Σποράδες, που κυριεύτηκαν σε λίγο, αποτέλεσαν το τουρκικό πασαλίκι του Εγριπόζ (από το Εύριπος).
Η καίρια θέση της Εύβοιας επαναπροκάλεσε πολλά χρόνια μετά την κατάληψή της από τους Τούρκους το ενδιαφέρον των Βενετών. Ο δόγης της Βενετίας Μοροζίνι το 1688 εξεστράτευσε εναντίον της Εύβοιας με τη συνεργασία και Ελλήνων εθελοντών. Κατά τη διάρκεια της μεταφοράς των χριστιανικών στρατευμάτων στο στενό του Ευρίπου επαναστάτησαν και οι κάτοικοι μερικών χωριών της νότιας Εύβοιας, οι οποίοι προσπάθησαν να εκπορθήσουν το οχυρό της Καρύστου, χωρίς όμως να το επιτύχουν τελικά.
Ούτε ο στρατός του Μοροζίνι κατάφερε να κυριέψει το καλά οχυρωμένο φρούριο της Χαλκίδας, παρά την τρίμηνη πολιορκία.
Έτσι η Εύβοια παρέμεινε υπό τουρκική κατοχή αποτελώντας μαζί με την Ανατολική Στερεά ιδιαίτερη διοικητική περιφέρεια, γνωστή ως σαντζάκι του Ευρίπου. Το σαντζάκι αυτό υπαγόταν στην ευρύτερη διοικητική περιφέρεια του εγιαλετίου των Νησιών της Ασπρης θάλασσας (του Αιγαίου).
Επανάσταση του 1821
Η στρατηγική σπουδαιότητα της Εύβοιας είχε αναγκάσει τους Τούρκους να τη μεταβάλουν ολόκληρη σε απόρθητο φρούριο. Με τα δυο οχυρά που δέσποζαν στο στενό του Ευρίπου, από τη μια της Χαλκίδας και από την άλλη του Καράμπαμπα στην απέναντι ακτή, είχαν εξασφαλίσει οι Τούρκοι την κυριαρχία τους στο νησί. Επιπλέον στην Εύβοια, εκτός από την κεντρική διοίκηση, στη Χαλκίδα, υπήρχαν και ξεχωριστές διοικήσεις στην Κάρυστο και στο Ξηροχώρι (σημερινή Ιστιαία). Έτσι οι ελληνικοί πληθυσμοί ζούσαν υπό συνθήκες αφόρητης καταπίεσης. Για όλους αυτούς τους λόγους η Επανάσταση στην Εύβοια έμελλε να αντιμετωπίσει εξαιρετικές δυσκολίες. Στις 8 Μαΐου του 1821 επαναστάτησε πρώτο το Ξηροχώρι και ακολούθησαν η Λίμνη και η Κύμη.
Την αρχηγία της επανάστασης στην Εύβοια, την ανέλαβε σύντομα ο Αγγελής Γοβγίνας ή Γοβγιός, που κατάφερε να οργανώσει στρατόπεδο στα Βρυσάκια. Εκεί έγινε και η πρώτη μεγάλη μάχη, όπου ο τουρκικούς στρατός με αρχηγό τον Ομέρ Βρυώνη ηττήθηκε. Στη μάχη αυτή διακρίθηκε ο Ν. Κριεζώτης.
Στη μάχη των Στύρων, στη νότια Εύβοια, οι Έλληνες έχασαν. Η σημαντικότερη όμως απώλεια είναι ότι σκοτώθηκε ο Ηλίας Μαυρομιχάλης, γιος του Πετρόμπεη, που είχε έρθει στην Εύβοια για να βοηθήσει τα ελληνικά στρατεύματα να καταλάβουν την Κάρυστο.
Σε ενέδρα στα Δυο Βουνά σκοτώθηκε και ο Αγ. Γοβιός, οπότε αρχηγός στην Εύβοια γίνεται ο Ν. Κριεζώτης.
Η Επανάσταση συνεχίστηκε με αμφίρροπα αποτελέσματα. Μεγάλη δοκιμασία ήταν οι εμφύλιες διαμάχες ανάμεσα στον Κριεζώτη και τον Διαμαντή Νικολάου, οπλαρχηγό του Ολύμπου, για την αρχηγία στο νησί.
Μετά από νίκες του εναντίον του Ομέρ Μπέη στο Διακόφτι και στο Βατίσι, ο Κριεζώτης πολιόρκησε την Κάρυστο. Όμως η άφιξη του τουρκικού στόλου διέλυσε το ελληνικό στρατόπεδο με αποτέλεσμα ο άμαχος πληθυσμός να καταδιωχτεί και να σφαγεί από τους Τούρκους. Ο Κριεζώτης αναγκάστηκε τότε να αποσυρθεί στη Σκόπελο.
Στη συνέχεια, ο Οδ. Ανδρούτσος, ως προσωρινός αρχηγός με τη βοήθεια Ψαριανών πλοίων, περιορίζει και πολιορκεί τους Τούρκους στο φρούριο της Χαλκίδας. Την ίδια περίοδο ο Κριεζώτης επιστρέφει στην Εύβοια και πολιορκεί την Κάρυστο.
Και οι δυο πολιορκίες διήρκεσαν έξι μήνες και υπήρξαν συστηματικές. Δεν είχαν όμως την απαραίτητη βοήθεια από τις υπόλοιπες ελληνικές δυνάμεις. Όταν λοιπόν ο τουρκικός στόλος εμφανίστηκε στον Ευβοϊκό και αποβίβασε στρατό στο νησί οι δύο πολιορκίες διαλύθηκαν. Τη διάλυση της πολιορκίας των δύο φρουρίων ακολούθησαν φοβερές σκηνές αγριότητες από τα τουρκικά στρατεύματα. Έτσι η Εύβοια, το σημαντικότερο προπύργιο της Στερεάς Ελλάδας, ξαναγύρισε στη σκλαβιά και την πιο στυγνή τυραννία, ενώ η αδράνεια και οι διχόνοιες των ντόπιων οπλαρχηγών έκαναν βαρύτερη την υποδούλωσή της.
Το 1826 ο φιλέλληνας στρατηγός Φαβιέρος, δοκίμασε χωρίς επιτυχία να καταλάβει την Κάρυστο. Μάλιστα, μετά την αποτυχία αυτή, ο στρατός του βρέθηκε σε αδιέξοδο στη θέση Λυκόρεμα, απέναντι από τα νησιά Πεταλιοί, από το οποίο τον έβγαλαν τα ελληνικά πλοία, που έσπευσαν να βοηθήσουν, με αρχηγό τον Κριεζώτη.
Έτσι η Εύβοια παρέμεινε στα χέρια των Τούρκων ακόμη και μετά την άφιξη του Καποδίστρια και μόνο με φιρμάνι της 13ης Ιουνίου 1830 παραχωρήθηκε στην Ελλάδα.
Νεότεροι χρόνοι
Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους η Εύβοια ακολούθησε τις τύχες του ελληνικού κράτους. Αναγνωρίστηκε ως ιδιαίτερη νομαρχία με πρώτο νομάρχη της τον Γ. Αινιάν, ο οποίος ίδρυσε αμέσως στη Χαλκίδα αλληλοδιδακτικό σχολείο και τυπογραφείο. Λίγο αργότερα κυκλοφόρησε στη Χαλκίδα η πρώτη εφημερίδα της Εύβοιας με τον τίτλο «ΕΛΛΗΝ».
Πολλά χρόνια μετά την απελευθέρωση η Χαλκίδα διατηρούσε τον ανατολίτικο χαρακτήρα της περιόδου της Τουρκοκρατίας.
Το 1885 όμως, όταν πρωθυπουργός ήταν ο Χ. Τρικούπης και δήμαρχος ο Ηρ. Γαζέπης άρχισε η κατεδάφιση του τείχους της Χαλκίδας και η κάλυψη της τάφρου με το υλικό της κατεδάφισης.
Έτσι η Χαλκίδα αρνήθηκε μια μακρόχρονη και σημαντική περίοδο της ιστορίας της και έχασε τη δυνατότητα να παραμείνει μια από τις πιο γραφικές πόλεις της σύγχρονης Ελλάδας.
Στους βαλκανικούς πολέμους η Εύβοια διακρίθηκε χάρη στη δράση του Συντάγματος Πεζικού Χαλκίδας. Πολύ γνωστός είναι ο θρίαμβος του Ευβοέα ταγματάρχη Βελισσαρίου στη μάχη στο Μπιζάνι. Λίγο αργότερα η Μεραρχία Χαλκίδας αποβιβάστηκε στην απελευθερωμένη Σμύρνη, για να πάρει μέρος στη Μικρασιατική εκστρατεία. Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922 κατέπλευσαν στη Χαλκίδα πρόσφυγες από την ελληνική Ανατολή. Οι περισσότεροι από αυτούς εγκαταστάθηκαν μόνιμα στη Νέα Αρτάκη και τη Νέα Λάμψακο και σε προσφυγικούς συνοικισμούς στη Χαλκίδα και στην Αμάρυνθο.
Στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου η Εύβοια βομβαρδίστηκε από γερμανικά αεροπλάνα. Τον Απρίλιο του 1941 γερμανικός στρατός εισήλθε στην ευβοϊκή πρωτεύουσα και η γερμανική διοίκηση εγκαταστάθηκε στο «Κόκκινο Σπίτι». Στην περίοδο της κατοχής σε όλη την Εύβοια είχαμε σημαντική δράση των αντιστασιακών οργανώσεων και ιδιαίτερα στη Λαμπούσα, τη Στενή και το Βατώντα. Στον εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε έγιναν μεγάλες αγριότητες σε όλο το νησί! Επιβεβαιώθηκε έτσι για μια ακόμα φορά ότι ένας εμφύλιος πόλεμος είναι τόσο χειρότερος από έναν εθνικό, όσο ένας εθνικός πόλεμος είναι χειρότερος από την ειρήνη.
Η ανάπτυξη της Εύβοιας μετά την απελευθέρωση υπήρξε συνεχής και αξιόλογη, τόσο στον οικονομικό όσο και στον πνευματικό τομέα.
Τα στοιχεία ελήφθησαν από το Pathfinder
Το Παρθένι είναι ένα μικρό χωριό, που βρίσκεται στην κεντρική Εύβοια, σε απόσταση 54 χιλιομέτρων από τη Χαλκίδα και 13 χιλιομέτρων από το Αλιβέρι. Αποτελεί δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Ταμυνέων. Το όνομα του οικισμού, φέρεται, ότι έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα. Το Παρθένιον ήταν ένας από τους αρχαίους δήμους της Ερέτριας. Ο οικισμός ήταν αφιερωμένος στη θεά Ήρα την παρθένο. Ο αρχαίος δήμος ήταν κτισμένος στην τοποθεσία "Κάτω Παρθένι" ή "Κάτω Χωριό" όπου υπάρχει το εξωκκλήσι του Αγίου Δημητρίου και όπου σώζονται τα υπολείμματα αρχαίου ναού. Στο ύψωμα πάνω από το χωριό υπάρχει ερειπωμένη οχύρωση της νεολιθικής περιόδου.
Σύμφωνα με μια διαφορετική εκδοχή η οποία έχει διατηρηθεί με την παράδοση, η προέλευση του ονόματος "Παρθένι" αποδίδεται στη φύλαξη παρθένων νεανίδων στο φρούριο "Ερημόκαστρο" προκειμένου να μην πέσουν στα χέρια των Τούρκων. Με δόλιο τρόπο οι Τούρκοι ανακάλυψαν την ύπαρξη αυτού του ιδιόμορφου παρθεναγωγείου με αποτέλεσμα τη σφαγή των φυλάκων και το βιασμό των νεαρών κοριτσιών.
Ιστορία της Εύβοιας
Προϊστορία
Μαρτυρίες ανθρώπινης παρουσίας στην Εύβοια υπάρχουν άφθονες για ολόκληρη την Εποχή του λίθου, κατά τη διάρκεια της οποίας χρησιμοποιήθήκε ως βασικό υλικό για την κατασκευή εργαλείων και όπλων η πέτρα.
Πολυάριθμα ευρήματα μαρτυρούν ότι η Εύβοια είχε κατοικηθεί από τους παλαιολιθικούς ήδη χρόνους και πυκνοκατοικηθεί από τους νεολιθικούς τουλάχιστον. Σε πολλά σημεία της Εύβοιας έχουν εντοπιστεί σημαντικά παλαιολιθικά ευρήματα και έχουν επισημανθεί νεολιθικοί οικισμοί. Ενδεικτικά αναφέρονται η Ιστιαία, η Κήρινθος, τα Ψαχνά, η Αμάρυνθος, η Αρτάκη και η Κάρυστος.
Σημαντικές όμως αρχαιολογικές μαρτυρίες έχουν ανασκαφεί στην Εύβοια και από την Εποχή του χαλκού, κατά τη διάρκεια της οποίας ο χαλκός αποτέλεσε το βασικό υλικό για τη κατασκευή εργαλείων, όπλων και άλλων αντικειμένων καθημερινής χρήσης.
Στο Λευκαντί του Βασιλικού είχαμε σπουδαία ευρήματα της Πρωτοελλαδικής περιόδου και στη Μάνικα της Χαλκίδας είχαμε την αποκάλυψη της ύπαρξης μεγάλης πρωτοελλαδικής πόλης. Ευρήματα της Μεσοελλαδικής περιόδου είχαμε από τους Ωρεούς και το Αλιβέρι. Τέλος ενδιαφέροντες τάφοι της Υστεροελλαδικής ή Μυκηναϊκής περιόδου έχουν ανασκαφεί σε περιοχές της Χαλκίδας και μυκηναϊκοί οικισμοί έχουν εντοπισθεί σε διάφορες περιοχές.
Αρχαίοι χρόνοι
Στην περίοδο της ακμής του Μυκηναϊκού κόσμου οι Έλληνες ανέλαβαν την πραγματοποίηση της Τρωικής εκστρατείας, που αποτέλεσε το πρώτο συλλογικό εθνικό εγχείρημα και εξελίχτηκε σε ένδοξο γεγονός μεγάλης εθνικής σημασίας. Στον Ευβοϊκό κόλπο έγινε η συγκέντρωση του ελληνικού στόλου και στο ιστορικό προσκλητήριο ανταποκρίθηκαν και οι κάτοικοι της Εύβοιας, οι Αβαντες, οι οποίοι πήραν μέρος στην εκστρατεία εναντίον της Τροίας με 40 πλοία. Ο ίδιος ο Όμηρος περιλαμβάνει στην Ιλιάδα στον κατάλογο των πλοίων των ελληνικών δυνάμεων τις ευβοϊκές πόλεις Χαλκίδα, Ερέτρια, Ιστιαία, Κήρινθο, Δίον, Κάρυστο και Στύρα.
Στη διάρκεια της Γεωμετρικής εποχής είχαμε εισροή Ιώνων στην Εύβοια και κατά τον πρώτο αποικισμό Αβαντες από την Εύβοια αποίκησαν την Χαλκιδική, τη Χίο και την Ιωνία της Μικράς Ασίας. Αλλά και στη διάρκεια του δεύτερου ελληνικού αποικισμού οι δύο ισχυρές πόλεις, η Χαλκίδα και η Ερέτρια, ανέπτυξαν μεγάλη αποικιστική δραστηριότητα ιδρύοντας αποικίες στη Νότια Ιταλία και Σικελία και στα υπόλοιπα παράλια της Μεσογείου και του Εύξεινου Πόντου.
Τον 7ο αιώνα π.Χ. όμως άρχισαν μακροχρόνιες συγκρούσεις μεταξύ Χαλκίδας και Ερέτριας, που είναι γνωστές με την ονομασία «Ληλάντιος πόλεμος» και στις οποίες πήραν μέρος και άλλοι Έλληνες, σύμμαχοι των πρωταγωνιστών.
Μέχρι τα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ. οι πόλεις της Εύβοιας είχαν γνωρίσει όλα τα πολιτεύματα: βασιλεία, αριστοκρατία, ολιγαρχία και τυραννίδα. Στην περίοδο που ακολούθησε η Αθήνα με την επεκτατική πολιτική της εγκατέστησε Αθηναίους κληρούχους στα κτήματα των «ιπποβοτών» δηλ. των πλούσιων Χαλκιδέων.
Το 499 π.Χ. οι Ερετριείς έστειλαν μαζί με τους Αθηναίους ναυτικούς βοήθεια στις Ιωνικές πόλεις, που είχαν επαναστατήσει εναντίον των Περσών. Το γεγονός αυτό στάθηκε αφορμή για να ξεκινήσουν οι Πέρσες την πρώτη τους εκστρατεία ενάντια στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της οποίας καταστράφηκε ολοσχερώς η Ερέτρια.
Η Εύβοια όμως έχει συνδέσει το όνομά της με τους ελληνοπερσικούς πολέμους και λόγω του ναυτικού αγώνα που έλαβε χώρα στην περιοχή του Αρτεμισίου. Εκεί στο βορειότερο σημείο της Εύβοιας ο ελληνικός στόλος με τη συμμετοχή μάλιστα και ευβοϊκών πλοίων και πληρωμάτων συγκρούστηκε με τον περσικό. Το αποτέλεσμα των συγκρούσεων βέβαια ήταν αμφίρροπο, ωστόσο η ναυμαχία του Αρτεμισίου αποτέλεσε μια γενική δοκιμή για τη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Έτσι, στο Αρτεμίσιο θεμελιώθηκε πραγματικά η ελευθερία των Ελλήνων, όπως είπε και ο Πίνδαρος.
Μετά τους ελληνοπερσικούς πολέμους οι Ευβοείς έγιναν μέλη της Α΄ Αθηναϊκής συμμαχίας.
Βέβαια όταν η Αθηναϊκή συμμαχία μεταβλήθηκε σε ηγεμονία, οι Ευβοείς αποστάτησαν δύο φορές. Την πρώτη φορά (446 π.Χ.) οι Αθηναίοι αντέδρασαν αποφασιστικά και ο ίδιος ο Περικλής με ισχυρή στρατιά εισέβαλε στην Εύβοια, υπέταξε τις πόλεις και τις επανέφερε στη συμμαχία. Τη δεύτερη φορά (411 π.Χ.) όμως στη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου η αποστασία των ευβοϊκών πόλεων υποστηρίχθηκε από πελοποννησιακές ναυτικές δυνάμεις και οι Αθηναίοι υπέστησαν δεινή ήττα στην Ερέτρια..
Μετά από κάποιες εμφύλιες διαμάχες και ταραχές η Εύβοια ξανάγινε το 357 π.Χ. μέλος της Β΄ Αθηναϊκής συμμαχίας, για να αποστατήσει ξανά το 349-348 π.Χ.
Όταν ο Φίλιππος άρχισε ν' απλώνει την επιρροή του στη νότια Ελλάδα, οι Ευβοϊκές πόλεις συνέστησαν την Ομοσπονδία του «Ευβοϊκού συνεδρίου΄» και συμμάχησαν με τους Αθηναίους.
Οι Ευβοείς πολέμησαν στο πλευρό των Αθηναίων και των Θηβαίων στη μάχη της Χαιρώνειας. Μετά τη νίκη του μάλιστα ο Φίλιππος πιθανόν να εγκατέστησε στη Χαλκίδα μακεδονική φρουρά. Στους χρόνους των διαδόχων του Μ. Αλεξάνδρου οι σχέσεις των Ευβοέων και των Μακεδόνων υπήρξαν φιλικές.
Οι Ευβοείς όμως πολέμησαν και στο πλευρό της Αχαϊκής Συμπολιτείας εναντίον των Ρωμαίων στη μάχη της Σκάρφειας. Γι' αυτό το 146 π.Χ. ο Ρωμαίος ύπατος Μόμμιος, μαζί με την Κόρινθο, κατέστρεψε και τη Χαλκίδα.
Βυζαντινά χρόνια
Στην περίοδο της ακμής της βυζαντινής αυτοκρατορίας η Εύβοια υπαγόταν στο «θέμα της Ελλάδας». Ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός τον 6ο αιώνα μ.Χ. οχύρωσε τη Χαλκίδα, για να την προστατέψει από τις βαρβαρικές επιδρομές. Η Εύβοια υπήρξε βυζαντινή επαρχία με ιδιαίτερη σημασία για τη βυζαντινή αυτοκρατορία.
Μετά την άλωση της Κων/πολης (1204 μ.Χ.) από τους Φράγκους ο Βονιφάτιος Μονφερατικός κατέλαβε την Εύβοια η οποία στις δυτικές πηγές αναφέρεται ως Negroponte, λόγω παρετυμολογίας από τον ελληνικό τύπο Εύριπος. Το νησί χωρίστηκε σε τρεις φεουδαρχικές κλήρους και με αυτή τη μορφή της τριαρχίας εδραιώθηκε η φραγκοκρατία στην Εύβοια. Από αυτή την εποχή χρονολογούνται οι πολλοί πύργοι που υπάρχουν στο νησί.
Στην περίοδο της βενετοκρατίας, το «Βασίλειο του Νεγρεπόντε» αποτέλεσε σημαντικό εμπορικό σταθμό, οργανωμένο για να διευκολύνει τις συναλλαγές των εμπόρων με την κεντρική και νότια Ελλάδα.
Στη διάρκεια του πρώτου Τουρκοβενετικού πολέμου είχαμε την πολιορκία και την άλωση της Χαλκίδας (1470 μ.Χ.) από τους Τούρκους, που αναμφισβήτητα αποτελεί το πιο σημαντικό γεγονός της μεσαιωνικής ιστορίας της Εύβοιας.
Μετά την άλωση της Χαλκίδας η Εύβοια μαζί με τις Βόρειες Σποράδες, που κυριεύτηκαν σε λίγο, αποτέλεσαν το τουρκικό πασαλίκι του Εγριπόζ (από το Εύριπος).
Η καίρια θέση της Εύβοιας επαναπροκάλεσε πολλά χρόνια μετά την κατάληψή της από τους Τούρκους το ενδιαφέρον των Βενετών. Ο δόγης της Βενετίας Μοροζίνι το 1688 εξεστράτευσε εναντίον της Εύβοιας με τη συνεργασία και Ελλήνων εθελοντών. Κατά τη διάρκεια της μεταφοράς των χριστιανικών στρατευμάτων στο στενό του Ευρίπου επαναστάτησαν και οι κάτοικοι μερικών χωριών της νότιας Εύβοιας, οι οποίοι προσπάθησαν να εκπορθήσουν το οχυρό της Καρύστου, χωρίς όμως να το επιτύχουν τελικά.
Ούτε ο στρατός του Μοροζίνι κατάφερε να κυριέψει το καλά οχυρωμένο φρούριο της Χαλκίδας, παρά την τρίμηνη πολιορκία.
Έτσι η Εύβοια παρέμεινε υπό τουρκική κατοχή αποτελώντας μαζί με την Ανατολική Στερεά ιδιαίτερη διοικητική περιφέρεια, γνωστή ως σαντζάκι του Ευρίπου. Το σαντζάκι αυτό υπαγόταν στην ευρύτερη διοικητική περιφέρεια του εγιαλετίου των Νησιών της Ασπρης θάλασσας (του Αιγαίου).
Επανάσταση του 1821
Η στρατηγική σπουδαιότητα της Εύβοιας είχε αναγκάσει τους Τούρκους να τη μεταβάλουν ολόκληρη σε απόρθητο φρούριο. Με τα δυο οχυρά που δέσποζαν στο στενό του Ευρίπου, από τη μια της Χαλκίδας και από την άλλη του Καράμπαμπα στην απέναντι ακτή, είχαν εξασφαλίσει οι Τούρκοι την κυριαρχία τους στο νησί. Επιπλέον στην Εύβοια, εκτός από την κεντρική διοίκηση, στη Χαλκίδα, υπήρχαν και ξεχωριστές διοικήσεις στην Κάρυστο και στο Ξηροχώρι (σημερινή Ιστιαία). Έτσι οι ελληνικοί πληθυσμοί ζούσαν υπό συνθήκες αφόρητης καταπίεσης. Για όλους αυτούς τους λόγους η Επανάσταση στην Εύβοια έμελλε να αντιμετωπίσει εξαιρετικές δυσκολίες. Στις 8 Μαΐου του 1821 επαναστάτησε πρώτο το Ξηροχώρι και ακολούθησαν η Λίμνη και η Κύμη.
Την αρχηγία της επανάστασης στην Εύβοια, την ανέλαβε σύντομα ο Αγγελής Γοβγίνας ή Γοβγιός, που κατάφερε να οργανώσει στρατόπεδο στα Βρυσάκια. Εκεί έγινε και η πρώτη μεγάλη μάχη, όπου ο τουρκικούς στρατός με αρχηγό τον Ομέρ Βρυώνη ηττήθηκε. Στη μάχη αυτή διακρίθηκε ο Ν. Κριεζώτης.
Στη μάχη των Στύρων, στη νότια Εύβοια, οι Έλληνες έχασαν. Η σημαντικότερη όμως απώλεια είναι ότι σκοτώθηκε ο Ηλίας Μαυρομιχάλης, γιος του Πετρόμπεη, που είχε έρθει στην Εύβοια για να βοηθήσει τα ελληνικά στρατεύματα να καταλάβουν την Κάρυστο.
Σε ενέδρα στα Δυο Βουνά σκοτώθηκε και ο Αγ. Γοβιός, οπότε αρχηγός στην Εύβοια γίνεται ο Ν. Κριεζώτης.
Η Επανάσταση συνεχίστηκε με αμφίρροπα αποτελέσματα. Μεγάλη δοκιμασία ήταν οι εμφύλιες διαμάχες ανάμεσα στον Κριεζώτη και τον Διαμαντή Νικολάου, οπλαρχηγό του Ολύμπου, για την αρχηγία στο νησί.
Μετά από νίκες του εναντίον του Ομέρ Μπέη στο Διακόφτι και στο Βατίσι, ο Κριεζώτης πολιόρκησε την Κάρυστο. Όμως η άφιξη του τουρκικού στόλου διέλυσε το ελληνικό στρατόπεδο με αποτέλεσμα ο άμαχος πληθυσμός να καταδιωχτεί και να σφαγεί από τους Τούρκους. Ο Κριεζώτης αναγκάστηκε τότε να αποσυρθεί στη Σκόπελο.
Στη συνέχεια, ο Οδ. Ανδρούτσος, ως προσωρινός αρχηγός με τη βοήθεια Ψαριανών πλοίων, περιορίζει και πολιορκεί τους Τούρκους στο φρούριο της Χαλκίδας. Την ίδια περίοδο ο Κριεζώτης επιστρέφει στην Εύβοια και πολιορκεί την Κάρυστο.
Και οι δυο πολιορκίες διήρκεσαν έξι μήνες και υπήρξαν συστηματικές. Δεν είχαν όμως την απαραίτητη βοήθεια από τις υπόλοιπες ελληνικές δυνάμεις. Όταν λοιπόν ο τουρκικός στόλος εμφανίστηκε στον Ευβοϊκό και αποβίβασε στρατό στο νησί οι δύο πολιορκίες διαλύθηκαν. Τη διάλυση της πολιορκίας των δύο φρουρίων ακολούθησαν φοβερές σκηνές αγριότητες από τα τουρκικά στρατεύματα. Έτσι η Εύβοια, το σημαντικότερο προπύργιο της Στερεάς Ελλάδας, ξαναγύρισε στη σκλαβιά και την πιο στυγνή τυραννία, ενώ η αδράνεια και οι διχόνοιες των ντόπιων οπλαρχηγών έκαναν βαρύτερη την υποδούλωσή της.
Το 1826 ο φιλέλληνας στρατηγός Φαβιέρος, δοκίμασε χωρίς επιτυχία να καταλάβει την Κάρυστο. Μάλιστα, μετά την αποτυχία αυτή, ο στρατός του βρέθηκε σε αδιέξοδο στη θέση Λυκόρεμα, απέναντι από τα νησιά Πεταλιοί, από το οποίο τον έβγαλαν τα ελληνικά πλοία, που έσπευσαν να βοηθήσουν, με αρχηγό τον Κριεζώτη.
Έτσι η Εύβοια παρέμεινε στα χέρια των Τούρκων ακόμη και μετά την άφιξη του Καποδίστρια και μόνο με φιρμάνι της 13ης Ιουνίου 1830 παραχωρήθηκε στην Ελλάδα.
Νεότεροι χρόνοι
Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους η Εύβοια ακολούθησε τις τύχες του ελληνικού κράτους. Αναγνωρίστηκε ως ιδιαίτερη νομαρχία με πρώτο νομάρχη της τον Γ. Αινιάν, ο οποίος ίδρυσε αμέσως στη Χαλκίδα αλληλοδιδακτικό σχολείο και τυπογραφείο. Λίγο αργότερα κυκλοφόρησε στη Χαλκίδα η πρώτη εφημερίδα της Εύβοιας με τον τίτλο «ΕΛΛΗΝ».
Πολλά χρόνια μετά την απελευθέρωση η Χαλκίδα διατηρούσε τον ανατολίτικο χαρακτήρα της περιόδου της Τουρκοκρατίας.
Το 1885 όμως, όταν πρωθυπουργός ήταν ο Χ. Τρικούπης και δήμαρχος ο Ηρ. Γαζέπης άρχισε η κατεδάφιση του τείχους της Χαλκίδας και η κάλυψη της τάφρου με το υλικό της κατεδάφισης.
Έτσι η Χαλκίδα αρνήθηκε μια μακρόχρονη και σημαντική περίοδο της ιστορίας της και έχασε τη δυνατότητα να παραμείνει μια από τις πιο γραφικές πόλεις της σύγχρονης Ελλάδας.
Στους βαλκανικούς πολέμους η Εύβοια διακρίθηκε χάρη στη δράση του Συντάγματος Πεζικού Χαλκίδας. Πολύ γνωστός είναι ο θρίαμβος του Ευβοέα ταγματάρχη Βελισσαρίου στη μάχη στο Μπιζάνι. Λίγο αργότερα η Μεραρχία Χαλκίδας αποβιβάστηκε στην απελευθερωμένη Σμύρνη, για να πάρει μέρος στη Μικρασιατική εκστρατεία. Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922 κατέπλευσαν στη Χαλκίδα πρόσφυγες από την ελληνική Ανατολή. Οι περισσότεροι από αυτούς εγκαταστάθηκαν μόνιμα στη Νέα Αρτάκη και τη Νέα Λάμψακο και σε προσφυγικούς συνοικισμούς στη Χαλκίδα και στην Αμάρυνθο.
Στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου η Εύβοια βομβαρδίστηκε από γερμανικά αεροπλάνα. Τον Απρίλιο του 1941 γερμανικός στρατός εισήλθε στην ευβοϊκή πρωτεύουσα και η γερμανική διοίκηση εγκαταστάθηκε στο «Κόκκινο Σπίτι». Στην περίοδο της κατοχής σε όλη την Εύβοια είχαμε σημαντική δράση των αντιστασιακών οργανώσεων και ιδιαίτερα στη Λαμπούσα, τη Στενή και το Βατώντα. Στον εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε έγιναν μεγάλες αγριότητες σε όλο το νησί! Επιβεβαιώθηκε έτσι για μια ακόμα φορά ότι ένας εμφύλιος πόλεμος είναι τόσο χειρότερος από έναν εθνικό, όσο ένας εθνικός πόλεμος είναι χειρότερος από την ειρήνη.
Η ανάπτυξη της Εύβοιας μετά την απελευθέρωση υπήρξε συνεχής και αξιόλογη, τόσο στον οικονομικό όσο και στον πνευματικό τομέα.
Τα στοιχεία ελήφθησαν από το Pathfinder